Introduction
Materials and methods
Study participants and design
Oncologic treatment
Data collection and measurement tools
Adult Comorbidity Evaluation 27 (ACE-27)
Maximum interincisal opening (MIO)
The European Organization for Research and Treatment of Cancer (EORTC) Quality-of-Life Questionnaire Core-30 (QLQ-C30) and Head and Neck 35 (HN35)
Gothenburg Trismus Questionnaire (GTQ)
Statistical analyses
Ethical considerations
Results
Patient demographics and treatment characteristics
Baseline (n = 194) | 3 months post-RT (n = 185) | 12 months post-RT (n = 168) | 60 months post-RT (n = 126) | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
No pain (n = 97) | Pain (n = 97) | P value | No pain (n = 56) | Pain (n = 129) | P value | No pain (n = 78) | Pain (n = 90) | P value | No pain (n = 74) | Pain (n = 52) | P value | |
Age, Mean (95% CI) | 61.2 (59–63) | 60.6 (58–63) | 0.57 | 62.2 (60–65) | 60.7 (59–63) | 0.32 | 60.6 (58–63) | 60.1 (58–62) | 0.70 | 60.3 (58–63) | 58.3 (56–61) | 0.15 |
Sex, n (%) | 0.01 | 0.60 | 1.00 | 1.00 | ||||||||
Male | 81 (84) | 65 (67) | 38 (68) | 94 (73) | 59 (76) | 67 (74) | 52 (70) | 37 (71) | ||||
Female | 16 (16) | 32 (33) | 18 (32) | 35 (27) | 19 (24) | 23 (26) | 22 (30) | 15 (29) | ||||
Living alone, n (%) | 0.14 | 0.83 | 0.67 | 0.08 | ||||||||
Yes | 20 (21) | 30 (31) | 14 (25) | 36 (28) | 16 (21) | 22 (24) | 13 (18) | 17 (33) | ||||
No | 77 (79) | 67 (69) | 42 (75) | 93 (72) | 62 (79) | 68 (76) | 61 (82) | 35 (67) | ||||
Educational years, n (%) | 0.17 | 0.97 | 0.39 | 0.12 | ||||||||
6–9 years | 21 (22) | 28 (29) | 14 (25) | 31 (24) | 22 (28) | 21 (23) | 22 (30) | 7 (13) | ||||
9–12 years | 46 (47) | 46 (47) | 26 (46) | 63 (49) | 38 (49) | 44 (49) | 31 (42) | 28 (54) | ||||
> 12 years | 30 (31) | 23 (24) | 16 (29) | 35 (27) | 18 (23) | 25 (28) | 21 (28) | 17 (33) | ||||
Employment status, n (%) | 0.47 | 0.28 | 0.19 | 0.37 | ||||||||
Full time | 45 (47) | 46 (48) | 21 (37) | 64 (50) | 37 (47) | 47 (52) | 35 (47) | 32 (62) | ||||
Part time | 7 (7) | 8 (8) | 6 (11) | 8 (6) | 6 (8) | 8 (9) | 7 (10) | 4 (8) | ||||
Unemployed | 4 (4) | 2 (2) | 3 (5) | 3 (2) | 1 (1) | 4 (4) | 3 (4) | 0 (0) | ||||
Old age pensioner | 34 (35) | 31 (32) | 20 (36) | 43 (33) | 23 (30) | 26 (29) | 21 (28) | 10 (19) | ||||
Early retiree | 7 (7) | 10 (10) | 6 (11) | 11 (9) | 11 (14) | 5 (6) | 8 (11) | 6 (12) | ||||
Smoking, n (%) | < 0.01 | 0.54 | < 0.001 | 1.00 | ||||||||
No | 83 (86) | 66 (68) | 46 (82) | 99 (77) | 70 (90) | 58 (64) | 57 (77) | 40 (77) | ||||
Yes | 14 (14) | 31 (32) | 10 (18) | 30 (23) | 8 (10) | 32 (36) | 17 (23) | 12 (23) | ||||
Karnofsky Performance Scale*, Mean (95% CI) | 97.7 (97–99) | 97.1 (96–99) | 0.81 | 98.9 (98–100) | 97.2 (96–98) | 0.07 | 98.6 (98–100) | 96.8 (95–98) | 0.05 | 99.2 (98–100) | 97.9 (96–100) | 0.21 |
BMI, n (%) | 0.64 | 0.42 | 0.85 | < 0.01 | ||||||||
< 18.5 | 1 (1) | 2 (2) | 1 (1) | 2 (2) | 1 (1) | 0 (0) | 2 (2) | 0 (0) | ||||
18.5–25 | 30 (31) | 31 (32) | 21 (38) | 40 (31) | 26 (33) | 31 (34) | 28 (38) | 8 (15) | ||||
> 25 Missing = 1 | 66 (68) | 63 (66) | 34 (61) | 86 (67) | 51 (66) | 59 (66) | 44 (60) | 44 (85) | ||||
TNM (UICC) stage n (%) | 0.94 | 0.24 | 0.62 | 1.00 | ||||||||
I | 4 (4) | 4 (4) | 3 (5) | 3 (2) | 4 (5) | 3 (3) | 3 (4) | 3 (6) | ||||
II | 13 (13) | 17 (17) | 11 (20) | 23 (18) | 12 (16) | 15 (17) | 16 (22) | 7 (13) | ||||
III | 28 (29) | 19 (20) | 14 (25) | 27 (21) | 15 (19) | 26 (29) | 13 (17) | 15 (29) | ||||
IV | 52 (54) | 57 (59) | 28 (50) | 76 (59) | 47 (60) | 46 (51) | 42 (57) | 27 (52) | ||||
Tumor site n (%) | 0.02 | 0.90 | 0.71 | 0.70 | ||||||||
Oropharynx | 64 (66) | 56 (58) | 36 (64) | 82 (64) | 55 (70) | 60 (67) | 53 (72) | 29 (56) | ||||
Oral cavity | 6 (6) | 26 (27) | 8 (14) | 19 (15) | 6 (8) | 14 (16) | 7 (9) | 8 (15) | ||||
CCUP | 13 (14) | 7 (7) | 5 (9) | 14 (11) | 8 (10) | 9 (10) | 6 (8) | 8 (15) | ||||
Nasopharynx | 5 (5) | 4 (4) | 4 (7) | 7 (5) | 5 (6) | 4 (4) | 4 (5) | 3 (6) | ||||
Salivary gland | 5 (5) | 3 (3) | 1 (2) | 4 (3) | 2 (3) | 2 (2) | 2 (3) | 3 (6) | ||||
Paranasal sinus and nasal cavity | 4 (4) | 1 (1) | 2 (4) | 3 (2) | 2 (3) | 1 (1) | 2 (3) | 1 (2) | ||||
Cancer treatment, n (%) | 0.39 | 0.25 | 0.92 | 0.22 | ||||||||
RT only | 17 (17) | 22 (23) | 14 (25) | 24 (19) | 14 (18) | 16 (18) | 14 (19) | 10 (19) | ||||
Surgery + [C]RT | 18 (19) | 16 (16) | 11 (20) | 17 (13) | 11 (14) | 13 (14) | 10 (13) | 13 (25) | ||||
CRT | 62 (64) | 59 (61) | 31 (55) | 88 (68) | 53 (68) | 61 (68) | 50 (68) | 29 (56) | ||||
ACE27, n (%) | 0.40 | 0.86 | 0.95 | 0.56 | ||||||||
No comorbidity | 40 (41) | 41 (43) | 22 (39) | 60 (47) | 33 (42) | 41 (46) | 36 (49) | 27 (52) | ||||
Mild comorbidity | 44 (46) | 29 (30) | 27 (48) | 41 (32) | 33 (42) | 30 (33) | 28 (38) | 14 (27) | ||||
Moderate comorbidity | 8 (8) | 23 (24) | 6 (11) | 23 (18) | 9 (12) | 17 (19) | 10 (13) | 9 (17) | ||||
Severe comorbidity | 5 (5) | 3 (3) | 1 (2) | 4 (3) | 3 (4) | 2 (2) | 0 (0) | 2 (4) |
Prevalence of facial pain over time
Patient-reported outcome measures over time
Baseline Mean (95% CI)* | 3 months post-RT | 12 months post-RT | 60 months post-RT | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
No pain (n = 97) | Pain (n = 97) | P value | No pain (n = 56) | Pain (n = 129) | P value | No pain (n = 78) | Pain (n = 90) | P value | No pain (n = 74) | Pain (n = 52) | P value | |
Functioning domains | ||||||||||||
Physical function | 93.6 (91–97) | 87.4 (84–91) | < 0.001 | 86.4 (82–91) | 74.8 (71–79) | < 0.001 | 90.6 (87–94) | 82.2 (79–86) | < 0.001 | 88.2 (84–93) | 78.3 (72–85) | < 0.01 |
Role function | 84.9 (79–91) | 65.3 (58–72) | < 0.001 | 76.5 (69–84) | 55.5 (50–62) | < 0.001 | 87.7 (83–93) | 67.6 (61–74) | < 0.001 | 89.7 (85–94) | 71.8 (62–81) | < 0.001 |
Emotional function | 76.5 (72–81) | 64.3 (60–69) | < 0.001 | 87.3 (83–92) | 72.6 (69–77) | < 0.001 | 91.7 (89–95) | 72.0 (67–77) | < 0.001 | 91.8 (88–95) | 73.6 (67–80) | < 0.001 |
Cognitive function | 87.5 (84–91) | 82.1 (78–86) | 0.01 | 87.9 (83–93) | 79.0 (75–83) | < 0.01 | 91.5 (88–95) | 79.0 (74–84) | < 0.001 | 88.7 (85–92) | 76.6 (70–83) | < 0.01 |
Social function | 86.6 (82–91) | 78.8 (74–84) | < 0.01 | 77.6 (70–85) | 64.6 (59–70) | < 0.01 | 88.0 (83–93) | 73.1 (67–79) | < 0.001 | 89.9 (85–95) | 75.6 (68–83) | < 0.001 |
Global QoL | 70.8 (66–75) | 62.2 (58–66) | < 0.01 | 67.9 (63–73) | 58.2 (55–62) | < 0.01 | 75.2 (71–80) | 62.3 (58–67) | < 0.001 | 78.7 (74–84) | 62.0 (55–69) | < 0.001 |
Symptom domains | ||||||||||||
Fatigue | 15.7 (12–20) | 30.1 (26–35) | < 0.001 | 27.2 (21–34) | 44.4 (40–49) | < 0.001 | 19.1 (14–24) | 33.6 (29–39) | < 0.001 | 17.2 (11–24) | 34.6 (27–43) | < 0.001 |
Nausea /Vomiting | 2.9 (1–5) | 6.1 (3–9) | 0.01 | 4.8 (2–8) | 11.5 (8–15) | < 0.01 | 3.0 (1–5) | 6.2 (3–9) | 0.11 | 1.6 (0–3) | 7.1 (2–12) | < 0.01 |
Pain | 13.4 (8–18) | 33.7 (28–39) | < 0.001 | 11.3 (6–16) | 33.1 (29–38) | < 0.001 | 8.1 (4–12) | 27.0 (22–32) | < 0.001 | 7.5 (3–12) | 30.8 (22–40) | < 0.001 |
Single items | ||||||||||||
Dyspnoea | 9.4 (5–14) | 22.1 (17–28) | < 0.001 | 13.1 (8–19) | 34.6 (30–40) | < 0.001 | 12.8 (8–17) | 22.5 (17–28) | < 0.001 | 11.0 (6–16) | 32.1 (25–39) | < 0.001 |
Insomnia | 24.4 (18–30) | 32.6 (27–39) | 0.03 | 13.7 (7–20) | 34.4 (29–40) | < 0.001 | 8.6 (4–13) | 29.5 (22–36) | < 0.001 | 14.1 (8–20) | 34.6 (26–43) | < 0.001 |
Appetite loss | 10.0 (5–15) | 15.2 (10–20) | 0.05 | 34.0 (23–44) | 39.1 (33–45) | 0.32 | 11.1 (6–16) | 28.8 (22–36) | < 0.001 | 4.2 (0–8) | 16.7 (10–23) | < 0.001 |
Constipation | 5.8 (3–9) | 9.1 (5–14) | 0.17 | 11.9 (6–18) | 20.1 (15–25) | 0.06 | 8.1 (4–13) | 12.0 (8–17) | 0.14 | 5.6 (2–9) | 17.3 (10–25) | < 0.01 |
Diarrhoea | 2.8 (1–5) | 5.9 (3–8) | 0.07 | 6.2 (2–10) | 7.9 (5–11) | 0.53 | 2.1 (0–4) | 8.3 (4–13) | 0.02 | 4.3 (1–8) | 7.7 (2–14) | 0.37 |
Financial loss | 8.1 (4–12) | 19.8 (14–26) | < 0.01 | 14.8 (8–22) | 27.4 (22–33) | 0.01 | 9.4 (4–15) | 24.6 (18–31) | < 0.001 | 3.3 (0–6) | 18.6 (10–27) | < 0.001 |
Baseline Mean (95% CI)* | 3 months post-RT | 12 months post-RT | 60 months post-RT | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
No pain (n = 97) | Pain (n = 97) | P value | No pain (n = 56) | Pain (n = 129) | P value | No pain (n = 78) | Pain (n = 90) | P value | No pain (n = 74) | Pain (n = 52) | P value | |
Symptom domains | ||||||||||||
Pain | 12.6 (9–16) | 30.8 (26–35) | < 0.001 | 18.8 (14–24) | 38.6 (34–43) | < 0.001 | 11.9 (8–15) | 33.0 (29–38) | < 0.001 | 7.6 (5–10) | 29.6 (23–37) | < 0.001 |
Swallowing | 10.6 (7–15) | 18.2 (14–23) | < 0.01 | 23.2 (17–29) | 33.1 (28–38) | 0.03 | 15.6 (11–20) | 27.1 (22–32) | < 0.001 | 11.5 (7–16) | 27.2 (19–35) | < 0.001 |
Senses | 8.4 (5–12) | 9.0 (5–13) | 0.95 | 31.5 (25–39) | 40.2 (35–46) | 0.10 | 22.9 (18–28) | 35.9 (30–42) | < 0.01 | 15.3 (10–21) | 31.0 (23–39) | < 0.001 |
Speech | 9.1 (6–12) | 15.7 (11–20) | 0.02 | 12.9 (9–16) | 24.9 (21–28) | < 0.001 | 8.4 (5–11) | 22.4 (18–27) | < 0.001 | 7.4 (4–11) | 22.9 (16–30) | < 0.001 |
Social eating | 8.4 (5–11) | 17.5 (13–22) | < 0.001 | 29.7 (22–37) | 39.0 (34–44) | 0.04 | 18.1 (13–23) | 35.8 (29–43) | < 0.001 | 11.3 (7–16) | 26.4 (19–34) | < 0.001 |
Social contact | 5.3 (3–8) | 9.3 (6–13) | 0.06 | 5.7 (2–9) | 14.4 (11–18) | < 0.001 | 3.9 (1–6) | 13.7 (9–18) | < 0.001 | 3.5 (2–5) | 16.2 (10–23) | < 0.001 |
Sexuality | 23.3 (16–30) | 34.1 (26–42) | 0.03 | 35.0 (25–45) | 51.8 (45–59) | < 0.01 | 21.8 (15–29) | 41.2 (33–49) | < 0.001 | 29.0 (21–37) | 37.8 (28–48) | 0.11 |
Symptoms single items | ||||||||||||
Teeth | 2.8 (1–5) | 11.1 (6–16) | < 0.01 | 7.1 (2–12) | 21.1 (16–26) | < 0.001 | 13.0 (7–19) | 27.0 (21–34) | < 0.001 | 13.1 (7–19) | 35.9 (25–47) | < 0.001 |
Opening mouth | 2 (0–5) | 14.2 (9–20) | < 0.001 | 16.1 (10–22) | 28.4 (23–34) | < 0.01 | 11.1 (7–15) | 34.1 (28–40) | < 0.001 | 9.3 (4–14) | 39.7 (30–49) | < 0.001 |
Dry mouth | 13.7 (9–19) | 20.7 (15–26) | 0.02 | 68.5 (60–77) | 77.2 (72–82) | 0.07 | 57.6 (50–65) | 74.9 (70–81) | < 0.001 | 46.9 (40–54) | 67.3 (58–76) | < 0.001 |
Sticky saliva | 13.7 (9–19) | 18.7 (14–24) | 0.05 | 57.0 (47–67) | 58.8 (53–65) | 0.78 | 48.5 (41–56) | 61.4 (54–69) | 0.02 | 32.9 (25–41) | 62.7 (49–77) | < 0.001 |
Cough | 12.0 (8–16) | 21.9 (17–27) | < 0.01 | 20.8 (14–28) | 27.6 (23–33) | 0.15 | 16.0 (10–22) | 25.8 (20–31) | < 0.01 | 14.4 (9–20) | 34.0 (25–43) | < 0.001 |
Felt ill | 13.7 (9–19) | 23.9 (18–30) | < 0.01 | 11.9 (7–17) | 28.3 (23–34) | < 0.001 | 7.8 (4–12) | 23.5 (17–30) | < 0.001 | 3.7 (1–6) | 23.7 (16–32) | < 0.001 |
Pain killers | 40.2 (30–50) | 64.2 (54–74) | < 0.001 | 28.6 (16–41) | 60.6 (52–69) | < 0.001 | 20.5 (11–30) | 45.6 (35–56) | < 0.001 | 23.6 (13–34) | 38.5 (25–52) | 0.06 |
Nutritional supplement | 9.3 (3–15) | 15.8 (8–23) | 0.17 | 39.3 (26–53) | 48.0 (40–57) | 0.28 | 21.8 (12–31) | 24.4 (15–34) | 0.69 | 12.5 (5–20) | 23.1 (11–35) | 0.12 |
Baseline Mean (95% CI)* | 3 months post-RT | 12 months post-RT | 60 months post-RT | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
No pain (n = 97) | Pain (n = 97) | P value | No pain (n = 56) | Pain (n = 129) | P value | No pain (n = 78) | Pain (n = 90) | P value | No pain (n = 74) | Pain (n = 52) | P value | |
Domains | ||||||||||||
Jaw-related problems | 2.4 (1–4) | 16.9 (13–21) | < 0.001 | 10.2 (7–13) | 32.5 (29–37) | < 0.001 | 10.3 (7–13) | 37.7 (33–42) | < 0.001 | 9.5 (6–13) | 40.5 (34–47) | < 0.001 |
Eating limitations | 2.9 (1–5) | 18.6 (13–24) | < 0.001 | 17.4 (11–24) | 34.3 (30–39) | < 0.001 | 16.9 (12–22) | 34.3 (29–40) | < 0.001 | 17.0 (11–23) | 35.5 (28–43) | < 0.001 |
Muscular tension | 4.9 (3–7) | 9.3 (7–12) | < 0.01 | 8.2 (5–11) | 20.3 (17–23) | < 0.001 | 9.7 (6–13) | 24.9 (21–29) | < 0.001 | 14.8 (10–20) | 35.1 (29–41) | < 0.001 |
Single items | ||||||||||||
Facial pain | ||||||||||||
Right now | 1.4 (0–3) | 17.2 (13–22) | < 0.001 | 0.9 (0–2) | 20.4 (17–24) | < 0.001 | 0.4 (0–1) | 23.3 (19–27) | < 0.001 | 0.9 (0–2) | 27.2 (22–33) | < 0.001 |
Pain when worst last month | 2.1 (0–4) | 42.5 (38–47) | < 0.001 | 1.5 (0–3) | 40.6 (37–44) | < 0.001 | 2.4 (0–4) | 34.8 (31–39) | < 0.001 | 0.0 (0–0) | 35.9 (30–42) | < 0.001 |
Pain interfering with social, leisure and family activities | 0.5 (0–1) | 12.5 (8–17) | < 0.001 | 0.9 (0–2) | 19.9 (16–24) | < 0.001 | 0.7 (0–2) | 15.3 (11–20) | < 0.001 | 1.4 (0–3) | 23.6 (15–32) | < 0.001 |
Pain affecting ability to work last month | 0.5 (0–1) | 18.8 (13–25) | < 0.001 | 0.5 (0–1) | 22.1 (17–27) | < 0.001 | 0.6 (0–2) | 18.0 (12–24) | < 0.001 | 1.7 (0–4) | 18.6 (12–26) | < 0.001 |
Limitations in mouth opening (LOM) | 1.4 (0–3) | 15.1 (10–20) | < 0.001 | 15.1 (10–20) | 33.6 (29–38) | < 0.001 | 12.8 (9–17) | 35.1 (30–41) | < 0.001 | 11.1 (7–16) | 38.0 (31–45) | < 0.001 |
LOM before cancer | 2.6 (0–5) | 2.9 (1–5) | 0.44 | 3.2 (0–7) | 7.2 (4–11) | 0.11 | 0.6 (0–2) | 3.1 (1–5) | < 0.05 | 1.4 (0–3) | 13.0 (6–20) | < 0.001 |
LOM interfering with social, leisure and family activities | 0.8 (0–2) | 7.4 (3–11) | < 0.01 | 3.2 (1–5) | 16.8 (13–21) | < 0.001 | 4.9 (2–8) | 16.3 (11–21) | < 0.001 | 4.1 (1–7) | 21.6 (14–29) | < 0.001 |
LOM affecting ability to work | 0.3 (0–1) | 8.6 (5–13) | < 0.001 | 1.4 (0–3) | 16.7 (12–21) | < 0.001 | 2.6 (0–5) | 18.5 (13–24) | < 0.001 | 2.0 (0–4) | 19.6 (12–27) | < 0.001 |
The European Organization for Research and Treatment of Cancer (EORTC) Quality-of-Life
Gothenburg Trismus Questionnaire
MIO group comparison and pain correlation
1 point † | 2 points | 3 points | 4 points | 5 points | 6 points | 7 points | P value r | ||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Baseline | N = 97 | N = 33 | N = 21 | N = 32 | N = 8 | N = 3 | N = 0 | ||
MIO mean (95% CI)* | 52.8 (52–54) | 51.5 (49–54) | 51.0 (48–54) | 48.8 (47–51) | 50.8 (42–60) | 51.0 (36–66) | < 0.01 − 0.19 | ||
3 months post-RT | N = 56 | N = 46 | N = 29 | N = 42 | N = 8 | N = 4 | < 0.001 − 0.27 | ||
MIO | 44.9 (43–47) | 42.9 (40–45) | 39.4 (36–43) | 40.3 (38–43) | 35.0 (30–40) | 42.5 (35–51) | |||
12 months post-RT | N = 78 | N = 37 | N = 20 | N = 23 | N = 10 | N = 0 | < 0.001 − 0.29 | ||
MIO | 44.0 (42–46) | 39.6 (37–42) | 42.4 (38–47) | 38.3 (34–43) | 34.5 (28–42) | ||||
60 months post-RT | N = 74 | N = 25 | N = 12 | N = 8 | N = 6 | N = 1 | < 0.001 − 0.48 | ||
MIO | 44.4 (43–46) | 40.0 (37–43) | 35.0 (31–39) | 36.4 (30–43) | 29.3 (23–36) | 28.0 |