Skip to main content
Erschienen in: Pädiatrie 5/2022

14.10.2022 | ADHS | Zertifizierte Fortbildung

ADHS und Ernährung

Ein relevanter Umweltfaktor, den die Patienten selbst steuern können

verfasst von: Dr. med. Wolfgang Kömen

Erschienen in: Pädiatrie | Ausgabe 5/2022

Einloggen, um Zugang zu erhalten

Auszug

Die ADHS-Symptomatik hat großen Einfluss auf den Lebens- und Ernährungsstil der Patienten und ebenso kann die Ernährung die Ausprägung von ADHS beeinflussen, sei es während der frühen Hirnentwicklung oder später über das Darmmikrobiom. In der ADHS-Therapie sollten die begleitenden Kinder- und Jugendärzte ihre Patienten daher auch über den Stellenwert einer gesunden Ernährung aufklären. Gleichzeitig ist Vorsicht bei vermeintlich heilbringenden Diäten oder unseriösen Nahrungsergänzungsmitteln angebracht - hier wird meist viel Geld gemacht, ohne echte Evidenz.
Literatur
1.
Zurück zum Zitat Faraone SV et al. Neurosci Biobehav Rev. 2021;128:789-818 Faraone SV et al. Neurosci Biobehav Rev. 2021;128:789-818
2.
Zurück zum Zitat Barkley RA et al. J Atten Disord. 2019;23(9):907-23 Barkley RA et al. J Atten Disord. 2019;23(9):907-23
3.
Zurück zum Zitat Willcutt EG. Neurotherapeutics. 2012;9(3):490-9 Willcutt EG. Neurotherapeutics. 2012;9(3):490-9
4.
Zurück zum Zitat Polanczyk G et al. Am J Psychiatry. 2007;164(6):942-8 Polanczyk G et al. Am J Psychiatry. 2007;164(6):942-8
5.
Zurück zum Zitat Akmatov MK et al. J Atten Disord. 2021;25(6):874-84 Akmatov MK et al. J Atten Disord. 2021;25(6):874-84
6.
Zurück zum Zitat Instanes J T et al. J Atten Disord. 2018;22(3):203-28 Instanes J T et al. J Atten Disord. 2018;22(3):203-28
7.
Zurück zum Zitat Alabaf S et al. J Autism Dev Disord 2019;49(1):83-95 Alabaf S et al. J Autism Dev Disord 2019;49(1):83-95
8.
Zurück zum Zitat Demontis D et al. Nat Genet. 2019;51(1):63-75 Demontis D et al. Nat Genet. 2019;51(1):63-75
9.
Zurück zum Zitat Faraone SV et al. Mol Psychiatry. 2019;24(4):562-75 Faraone SV et al. Mol Psychiatry. 2019;24(4):562-75
10.
Zurück zum Zitat Haavik J et al. Future Neurology. 2011;6(6):731-43 Haavik J et al. Future Neurology. 2011;6(6):731-43
11.
Zurück zum Zitat Mattei D et al. Curr Nutr Rep. 2019;8(2):99-107 Mattei D et al. Curr Nutr Rep. 2019;8(2):99-107
12.
Zurück zum Zitat Murray C, Johnston C. J Abnorm Psychol. 2006;115(1):52-61 Murray C, Johnston C. J Abnorm Psychol. 2006;115(1):52-61
13.
Zurück zum Zitat Pettersson E et al. JAMA Psychiatry. 2019;76(5):536-43 Pettersson E et al. JAMA Psychiatry. 2019;76(5):536-43
14.
Zurück zum Zitat de Souza AS et al. Nutr Rev. 2011;69(3):132-44 de Souza AS et al. Nutr Rev. 2011;69(3):132-44
15.
Zurück zum Zitat Colombo J et al. Child Dev. 2004;75(4):1254-67 Colombo J et al. Child Dev. 2004;75(4):1254-67
16.
Zurück zum Zitat Li M et al. Nutrients. 2019;11(7):1628 Li M et al. Nutrients. 2019;11(7):1628
17.
Zurück zum Zitat Cusick SE et al. J Pediatr. 2016;175:16-21 Cusick SE et al. J Pediatr. 2016;175:16-21
18.
Zurück zum Zitat Georgieff MK et al. Dev Psychopathol. 2015;27(2):411-23 Georgieff MK et al. Dev Psychopathol. 2015;27(2):411-23
19.
Zurück zum Zitat Lozoff B et al. Arch Pediatr Adolesc Med. 2012;166(3):208-15 Lozoff B et al. Arch Pediatr Adolesc Med. 2012;166(3):208-15
20.
Zurück zum Zitat Abel MH et al. Nutrients. 2017;9(11):1239 Abel MH et al. Nutrients. 2017;9(11):1239
21.
Zurück zum Zitat Polanska K et al. Biol Psychiatry. 2021;89(6):550-9 Polanska K et al. Biol Psychiatry. 2021;89(6):550-9
22.
Zurück zum Zitat Weinstock M. Neurosci Biobehav Rev. 2008;32(6):1073-86 Weinstock M. Neurosci Biobehav Rev. 2008;32(6):1073-86
23.
Zurück zum Zitat Beversdorf DQ et al. J Autism Dev Disord 2005;35(4):471-8 Beversdorf DQ et al. J Autism Dev Disord 2005;35(4):471-8
24.
Zurück zum Zitat Tseng PT et al. Eur Child Adolesc Psychiatry. 2019;28(1):19-30 Tseng PT et al. Eur Child Adolesc Psychiatry. 2019;28(1):19-30
25.
Zurück zum Zitat Woo HD et al. Nutrients. 2014;6(4):1539-53 Woo HD et al. Nutrients. 2014;6(4):1539-53
26.
Zurück zum Zitat Shareghfarid E et al. Clin Nutr ESPEN. 2020;36:28-35 Shareghfarid E et al. Clin Nutr ESPEN. 2020;36:28-35
27.
Zurück zum Zitat Garcia-Argibay M et al. Int J Methods Psychiatr Res. 2022;e1930 Garcia-Argibay M et al. Int J Methods Psychiatr Res. 2022;e1930
28.
Zurück zum Zitat Del-Ponte B et al. J Affect Disord. 2019;252:160-73 Del-Ponte B et al. J Affect Disord. 2019;252:160-73
29.
Zurück zum Zitat Cortese S et al. Am J Psychiatry. 2016;173(1):34-43 Cortese S et al. Am J Psychiatry. 2016;173(1):34-43
30.
Zurück zum Zitat Nigg JT et al. Clin Psychol Rev. 2016;43:67-79 Nigg JT et al. Clin Psychol Rev. 2016;43:67-79
31.
Zurück zum Zitat Richarte V et al. Transl Psychiatry. 2021;11(1):382 Richarte V et al. Transl Psychiatry. 2021;11(1):382
32.
Zurück zum Zitat Adams JB et al. Nutr Metab (Lond). 2011;8(1):34 Adams JB et al. Nutr Metab (Lond). 2011;8(1):34
33.
Zurück zum Zitat Doenyas C. Physiol Behav. 2018;194:577-82 Doenyas C. Physiol Behav. 2018;194:577-82
34.
Zurück zum Zitat Tengeler AC et al. Microbiome. 2020;8:44 Tengeler AC et al. Microbiome. 2020;8:44
35.
Zurück zum Zitat Bundgaard-Nielsen C et al. Gut Microbes. 2020;11(5):1172-87 Bundgaard-Nielsen C et al. Gut Microbes. 2020;11(5):1172-87
36.
Zurück zum Zitat McElhanon BO et al. Pediatrics. 2014;133(5):872-83 McElhanon BO et al. Pediatrics. 2014;133(5):872-83
37.
Zurück zum Zitat Adams JB et al. Nutr Metab (Lond). 2011;8(1):34 Adams JB et al. Nutr Metab (Lond). 2011;8(1):34
38.
Zurück zum Zitat Doenyas C. Physiol Behav. 2018;194:577-82 Doenyas C. Physiol Behav. 2018;194:577-82
39.
Zurück zum Zitat Slyepchenko A et al. Psychother Psychosom. 2017;86(1):31-46 Slyepchenko A et al. Psychother Psychosom. 2017;86(1):31-46
40.
Zurück zum Zitat Mathee K et al. J Med Microbiol. 2020;69(1):14-24 Mathee K et al. J Med Microbiol. 2020;69(1):14-24
41.
Zurück zum Zitat Cenit MC et al. Eur Child Adolesc Psychiatry 2017;26(9):1081-92 Cenit MC et al. Eur Child Adolesc Psychiatry 2017;26(9):1081-92
42.
Zurück zum Zitat Bull-Larsen S et al. Nutrients. 2019;11(11):2805 Bull-Larsen S et al. Nutrients. 2019;11(11):2805
43.
Zurück zum Zitat Adan RAH et al. Eur Neuropsychopharmacol. 2019;29(12):1321-32 Adan RAH et al. Eur Neuropsychopharmacol. 2019;29(12):1321-32
44.
Zurück zum Zitat Heilskov Rytter MJ et al. Nord J Psychiatry. 2015;69(1):1-18 Heilskov Rytter MJ et al. Nord J Psychiatry. 2015;69(1):1-18
45.
Zurück zum Zitat Nigg JT et al. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry. 2012;51(1):86-97.e8 Nigg JT et al. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry. 2012;51(1):86-97.e8
46.
Zurück zum Zitat Millichap JG, Yee MM. Pediatrics. 2012;129(2):330-7 Millichap JG, Yee MM. Pediatrics. 2012;129(2):330-7
47.
Zurück zum Zitat Sonuga-Barke EJ et al. Am J Psychiatry. 2013;170(3):275-89 Sonuga-Barke EJ et al. Am J Psychiatry. 2013;170(3):275-89
48.
Zurück zum Zitat Pelsser LM et al. PLoS ONE 2017;12(1):e0169277 Pelsser LM et al. PLoS ONE 2017;12(1):e0169277
49.
Zurück zum Zitat Rucklidge JJ et al. Br J Psychiatry. 2014;204:306-15 Rucklidge JJ et al. Br J Psychiatry. 2014;204:306-15
50.
Zurück zum Zitat Rucklidge JJ et al. J Child Psychol Psychiatry. 2018;59(3):232-46 Rucklidge JJ et al. J Child Psychol Psychiatry. 2018;59(3):232-46
51.
Zurück zum Zitat Johnstone JM et al. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry. 2022;61(5):647-61 Johnstone JM et al. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry. 2022;61(5):647-61
52.
Zurück zum Zitat Wang Y et al. PLoS One 2017;12:e0169145 Wang Y et al. PLoS One 2017;12:e0169145
53.
Zurück zum Zitat Effatpanah M et al. Psychiatry Res. 2019;274:228-34 Effatpanah M et al. Psychiatry Res. 2019;274:228-34
54.
Zurück zum Zitat Sucksdorff M et al. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry. 2021;60(1):142-51.e2 Sucksdorff M et al. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry. 2021;60(1):142-51.e2
55.
Zurück zum Zitat Sonuga-Barke EJ et al. Am J Psychiatry. 2013;170(3):275-89 Sonuga-Barke EJ et al. Am J Psychiatry. 2013;170(3):275-89
56.
Zurück zum Zitat Gillies D et al. Cochrane Database Syst Rev. 2012;7:Cd007986 Gillies D et al. Cochrane Database Syst Rev. 2012;7:Cd007986
57.
Zurück zum Zitat Chang JP et al. Neuropsychopharmacology. 2018;43(3):534-45 Chang JP et al. Neuropsychopharmacology. 2018;43(3):534-45
58.
Zurück zum Zitat Bloch MH et al. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry. 2011;50(10):991-1000 Bloch MH et al. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry. 2011;50(10):991-1000
59.
Zurück zum Zitat Händel MN et al. Nutrients. 2021;13(4):1226 Händel MN et al. Nutrients. 2021;13(4):1226
60.
Zurück zum Zitat Banaschewski T et al. Nutrition and Health. 2018;24(4):279-84 Banaschewski T et al. Nutrition and Health. 2018;24(4):279-84
61.
Zurück zum Zitat Depommier C et al. Nat Med. 2019;25(7):1096-103 Depommier C et al. Nat Med. 2019;25(7):1096-103
62.
Zurück zum Zitat Zmora N et al. Cell. 2018;174(6):1388 Zmora N et al. Cell. 2018;174(6):1388
63.
Zurück zum Zitat Gießelmann K. Dtsch Arztebl 2019;116(33-34):A-1484 / B-1225 / C-1206 Gießelmann K. Dtsch Arztebl 2019;116(33-34):A-1484 / B-1225 / C-1206
64.
Zurück zum Zitat Skott E et al. Brain Behav Immun 2020;89:9-19 Skott E et al. Brain Behav Immun 2020;89:9-19
65.
Zurück zum Zitat Checa-Ros A et al. Nutrients. 2021;13(1):249 Checa-Ros A et al. Nutrients. 2021;13(1):249
66.
Zurück zum Zitat Pärtty A et al. Pediatr Res. 2015;77(6):823-8 Pärtty A et al. Pediatr Res. 2015;77(6):823-8
67.
Zurück zum Zitat Rosi E et al. Nutrients. 2020;12(6):1573 Rosi E et al. Nutrients. 2020;12(6):1573
68.
Zurück zum Zitat Ríos-Hernández A et al. Pediatrics. 2017;139(2):e20162027 Ríos-Hernández A et al. Pediatrics. 2017;139(2):e20162027
69.
Zurück zum Zitat Loughrey DG et al. Adv Nutr. 2017;8(4):571-86 Loughrey DG et al. Adv Nutr. 2017;8(4):571-86
70.
Zurück zum Zitat S3-Leitlinien ADHS; AWMF-Register-Nr. 028-045 S3-Leitlinien ADHS; AWMF-Register-Nr. 028-045
Metadaten
Titel
ADHS und Ernährung
Ein relevanter Umweltfaktor, den die Patienten selbst steuern können
verfasst von
Dr. med. Wolfgang Kömen
Publikationsdatum
14.10.2022
Verlag
Springer Medizin
Schlagwörter
ADHS
ADHS
Ernährung
Erschienen in
Pädiatrie / Ausgabe 5/2022
Print ISSN: 1867-2132
Elektronische ISSN: 2196-6443
DOI
https://doi.org/10.1007/s15014-022-4720-y

Weitere Artikel der Ausgabe 5/2022

Pädiatrie 5/2022 Zur Ausgabe