Hintergrund
Normale Anatomie
Nerv | Segment | Innervierte Muskeln | Hautäste |
---|---|---|---|
N. iliohypogastricus | Th12–L1 | M. transversus abdominis (kaudaler Anteil) M. obliquus internus abdominis (kaudaler Anteil) | R. cutaneus lateralis R. cutaneus anterior |
N. ilioinguinalis | Th12–L1 | Nn. scrotales/labiales anteriores | |
N. genitofemoralis | L1–L2 | M. cremaster (bei Männern) | R. femoralis R. genitalis |
N. cutaneus femoris lateralis | L2–L3 | – | Rr. cutanei |
N. femoralis | L1–L4 | M. iliopsoas M. quadriceps femoris M. sartorius M. pectineus (mit N. obturatorius) | Rr. cutanei anteriores N. saphenus (teilt sich auf in R. infrapatellaris, Rr. cutanei cruris mediales) |
N. obturatorius | L2–L4 | M. adductor brevis M. adductor longus M. gracilis M. pectineus (mit N. femoralis) M. obturatorius externus M. adductor magnus (mit N. tibialis) | R. cutaneus r. anterioris Rr. articulares r. posteriores (zur Kniegelenkkapsel) |
Kurze direkte Rr. musculares | Th12–L4 | Mm. psoas major et minor M. quadratus lumborum Mm. intertransversarii lumborum | – |
N. glutaeus superior | L4–S1 | M. glutaeus medius M. glutaeus minimus M. tensor fasciae latae | – |
N. glutaeus inferior | L5–S2 | M. glutaeus maximus | – |
N. cutaneus femoris posterior | S1–S3 | – | Rr. cutanei Rr. perineales Rr. clunium inferiores |
N. musculi piriformi | S1–S2 | M. piriformis | – |
N. musculi obturatorii interni | L5, S1–S2 | M. obturator internus M. gemellus superior | – |
N. musculi quadrati femoris | L4–L5, S1 | M. quadratus femoris M. gemellus inferior | – |
N. ischiadicus | L4–S3 | – | – |
N. tibialis | (L4–S3) | M. semitendinosus M. semimembranosus M. biceps femoris (Caput longus) M. adductor magnus (mit N. obturatorius) M. popliteus M. triceps surae M. flexor hallucis longus M. tibialis posterior M. flexor digitorum longus M. plantaris | N. cutaneus surae medialis N. cutaneus dorsalis lateralis (vereinigt sich mit R. communicans fibularis des N. fibularis communis zum N. suralis) Rr. calcanei mediales Rr. calcanei laterales (aus N. suralis) |
N. plantaris medialis (Endast des N. tibialis) | (L4–L5) | M. abductor hallucis M. flexor hallucis brevis (Caput mediale) M. flexor digitorum brevis Mm. lumbricales I und II | Nn. digitales plantares communes et plantares proprii |
N. plantaris lateralis (Endast des N. tibialis) | (S1–S2) | M. abductor digiti minimi M. quadratus plantae M. flexor hallucis brevis (Caput laterale) M. flexor digiti minimi brevis M. adductor hallucis M. opponens digiti minimi Mm. lumbricales III und IV Mm. interossei plantares Mm. interossei dorsales | Nn. digitales plantares communes et plantares proprii |
N. fibularis communis (Synonym: N. peronaeus communis) | (L4–S2) | M. biceps femoris (Caput breve) | N. cutaneus surae lateralis R. communicans fibularis (vereinigt sich mit N. cutaneus surae medialis des N. tibialis zum N. suralis) |
N. fibularis profundus (Endast des N. fibularis communis) | (L4–L5) | M. tibialis anterior M. extensor hallucis longus M. extensor hallucis brevis M. extensor digitorum longus M. extensor digitorum brevis M. fibularis tertius | Nn. digitales dorsales hallucis lateralis et digiti secundi medialis |
N. fibularis superficialis (Endast des N. fibularis communis) | (L5–S2) | M. fibularis longus M. fibularis brevis | N. cutaneus dorsalis medialis N. cutaneus dorsalis intermedius |
N. pudendus (Plexus pudendus) | S2–S4 | Beckenbodenmuskulatur: M. levator ani M. transversus perinei superficialis M. transversus perinei profundus M. sphincter ani externus M. bulbospongiosus M. ischiocavernosus M. sphincter urethrae externus M. sphincter urethrovaginalis (bei Frauen) | Nn. perineales Nn. rectales inferiores N. dorsalis penis (bei Männern) N. dorsalis clitoridis (bei Frauen) |
N. coccygeus (Plexus coccygeus) | S4–Co1 | M. coccygeus | Nn. anococcygei |
Pathologien
Piriformissyndrom
Systemische Erkrankungen und Raumforderungen
Tumoren
Traumatische und iatrogene Läsionen
Klinische Indikationen für MR-Neurographie und periphere hochauflösende Ultraschallneurographie (HRUS)
-
Ausschluss einer Läsion bei Patienten mit uni- oder bilateral abnormer Elektromyographie (EMG) oder unauffälliger EMG und anhaltender Symptomatik.
-
Bestätigung von Plexopathien bei klinisch nicht eindeutigem Befund.
-
Bestätigung der Beteiligung des Plexus und Einschätzung des Ausmaßes bei Tumoren und anderen raumfordernden Erkrankungen.
-
Planung und Durchführung HRUS- oder MR-gestützter diagnostischer Blockade, Schmerztherapie oder Punktion.
Technik der MR-Neurographie
Protokoll der MR-Neurographie des Plexus lumbosacralis
Sequenz | Untersuchungsfeld | Voxelgröße (mm3) | TR/TE (ms) |
---|---|---|---|
Sagittal, T2-gewichtet, TSE | Wirbelsäule, lumbal | 0,84 | 2487/120 |
Axial, STIR | Becken, Oberschenkel | 1,35 | 4718/60 |
Parakoronar, 3‑D-„fast spin echo“ (VISTA, SPACE, CUBE) | Ventrale Nervenwurzeln | 0,84 | 2500/250 |
Parakoronar, T1-gewichtet, vor/nach Gadolinium | Ventrale Nervenwurzeln | 3,15 | 623/10 |
Bei Neuritis und Tumoren: axiale THRIVE, VIBE, LAVA, Fettsättigung, nach Gadolinium (MIP) | – | 0,12 | 8,2/3,7 |
Optional: DTI mit SPAIR | – | 16 gradientenkodierende Richtungen, b‑Wert von >700 s/mm² | 3295/96 |
Hochaufgelöste Ultraschallneurographie (HRUS)
Fazit für die Praxis
-
Lumbosakrale Plexopathien haben viele mögliche Ursachen (traumatisch, iatrogen, tumorös, entzündlich, metabolisch).
-
Mit klinischer Untersuchung und elektrodiagnostischen Verfahren allein können Plexopathien und etwaige periphere Beteiligungen nicht hinreichend erfasst und beschrieben werden.
-
Die Kombination von hochaufgelöster MR-Neurographie und HRUS erlaubt eine differenzierte Darstellung oberflächlicher und tiefer gelegener Plexusanteile und etwaiger Pathologien.
-
Fortschrittliche Techniken wie die DTI-basierte Nerventraktographie erlauben, auch funktionelle Aspekte peripherer Nervenläsionen zu erfassen und werden in Zukunft die Therapieplanung verbessern.